Bước tiến mới trong phát hiện sớm ung thư tụy

Ung thư tụy là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất, với tỷ lệ sống sót thấp do thường được phát hiện ở giai đoạn muộn. Năm 2022, có khoảng 467.000 người trên toàn cầu tử vong vì căn bệnh này1. Tuy nhiên, một phương pháp xét nghiệm máu mới có tên PAC-MANN đang mang lại hy vọng cho việc phát hiện sớm ung thư tụy.

Ung thư tụy - kẻ giết người thầm lặng

Ung thư tụy thường bắt đầu từ các ống tuyến tiết ra enzym tiêu hóa. Đáng lo ngại là bệnh thường không gây ra các triệu chứng rõ ràng cho đến khi đã di căn, khiến việc điều trị trở nên khó khăn1. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm đau, vàng da và sụt cân.

Hiện nay, các phương pháp chẩn đoán như siêu âm, chụp CT, MRI hay nội soi đường mật được sử dụng để phát hiện ung thư tụy. Tuy nhiên, những phương pháp này thường chỉ phát hiện được bệnh ở giai đoạn muộn.

PAC-MANN - Hy vọng mới trong phát hiện sớm ung thư tuỵ

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon (OHSU) đã phát triển một xét nghiệm máu đơn giản có tên PAC-MANN để phát hiện ung thư tụy trước khi nó lan rộng.

PAC-MANN sử dụng các cảm biến nano để phát hiện sự hiện diện của enzyme protease trong máu. Các enzyme này tăng cao trong các khối u, ngay cả ở giai đoạn rất sớm. Xét nghiệm chỉ cần một lượng máu rất nhỏ (8 microlít) và cho kết quả sau 45 phút với chi phí rất thấp.

Trong một nghiên cứu trên 356 mẫu máu, PAC-MANN đã:

• Xác định chính xác 98% người khỏe mạnh

• Phát hiện 73% người mắc ung thư tụy ở mọi giai đoạn

Khi kết hợp với xét nghiệm CA 19-9 hiện có, PAC-MANN có thể phát hiện 85% các trường hợp ung thư tụy giai đoạn I với độ chính xác 96%.

Ý nghĩa của phát minh

Tiến sĩ Jared Fischer, đồng tác giả nghiên cứu, nhấn mạnh: "Mục tiêu của chúng tôi với PAC-MANN là cung cấp cho các bác sĩ lâm sàng một công cụ có thể phát hiện bệnh sớm hơn nhiều, khi có nhiều lựa chọn điều trị hơn và cơ hội sống sót cao hơn."

PAC-MANN không chỉ giúp phát hiện sớm mà còn có thể theo dõi hiệu quả điều trị. Sau phẫu thuật cắt bỏ khối u, các nhà nghiên cứu nhận thấy hoạt động protease giảm đi, cho thấy xét nghiệm này có thể giúp đánh giá đáp ứng với điều trị.

Với chi phí thấp và quy trình đơn giản, PAC-MANN có tiềm năng trở thành một công cụ sàng lọc thường xuyên cho những người có nguy cơ cao mắc ung thư tụy, như những người bị viêm tụy, tiểu đường hoặc có tiền sử gia đình.

Phát minh này mang lại hy vọng mới trong việc cải thiện tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân ung thư tụy thông qua phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

TS Phan Minh Liêm

Tài liệu tham khảo:

https://www.science.org/doi/10.1126/scitranslmed.adq3110

https://www.nature.com/articles/d41586-025-00438-z